Tijdlijn
1525
De geboorte van Nienoord
Wigbold van Ewsum laat borg “Nijen oord” bouwen: een nieuw landgoed aan de rand van een veenmoeras bij Midwolde. Met slotgrachten en een ophaalbrug ontstaat een Gronings kasteel, bedoeld voor turfwinning voor de Hanzestad Groningen.
1528
Beetke neemt het over
Na het overlijden van Wigbold zet zijn vrouw Beetke de plannen voort. Ze koopt land, legt vaarten en wegen aan en zorgt voor een efficiëntere turfproductie.
1564
Eerste turfverkoop
De allereerste turf uit Nienoord wordt verkocht in de stad Groningen. Dit markeert het begin van Nienoord als economische speler in de regio.
1577–1605
Verzet tegen de Spanjaarden
Wigbold II en Casper van Ewsum sluiten zich aan bij de prins van Oranje. Ze bouwen de Leeksterschans en Wolveschans om de Spaanse troepen buiten Groningen te houden. De familie is nu niet alleen rijk, maar ook militair actief.
1606–1642
Verlies en herwinst
Door hoge kosten raakt de familie in financiële problemen. De borg wordt verkocht, maar na fraude koopt Casper van Ewsum alles terug. De turfhandel bloeit weer op en dorpen als Leek, Zevenhuizen en Jonkersvaart ontstaan op hun grondgebied.
1640
Anna van Ewsum en haar praalgraf
Anna, laatste erfgenaam, trouwt op jonge leeftijd met Carel Hieronymus von Inn- und Knyphausen. Na zijn dood laat zij een praalgraf voor hem maken in de kerk van Midwolde – tot op de dag van vandaag te bewonderen.
1665–1709
De gouden jaren van Nienoord
Anna hertrouwt en maakt van de borg een buitenpaleis met Franse tuinen, een schelpengrot, een balzaal met schilderingen en een eigen kruidentuin. Deze periode vormt het culturele en esthetische hoogtepunt van Nienoord.
1738
Verval en versnippering
Na Anna’s dood valt het bezit uiteen. De erfgenamen verkopen turf, sieraden en land. De glans van Nienoord begint te vervagen.
1815
Verval in steen
De veengebieden zijn verkocht. Delen van de borg worden afgebroken en de stenen verkocht. Er wordt sober geleefd op het landgoed.
1850
De grote brand
Een brand verwoest grote delen van de borg, inclusief waardevolle familieportretten. Volgens verhalen zou Folef van Panhuys, “de Dolle Jonker”, zelf de brand hebben aangestoken.
1885–1907
Herstel en tragedie
Bram van Panhuys herstelt de borg. Zijn familie sterft bij een koetsongeluk in dichte mist. De kinderen overleven, maar de borg staat daarna decennialang leeg.
1950
Open voor iedereen
De borg en gronden worden verkocht aan de gemeente Leek. Vanaf 1909 is het al opengesteld als wandelgebied, maar nu begint de opmars als recreatief landgoed met toeristische voorzieningen.
2025
Een landgoed voor iedereen
Nienoord is uitgegroeid tot een veelzijdig gebied waar geschiedenis, natuur en recreatie samenkomen. Zoals op de gevel staat:
“Non ad habitandum sed ad commorandum” – Niet voor bewoning, maar voor het genoegen.